"Giàu hai con mắt, khó hai bàn tay", các cụ từ ngày xưa đã có câu thành ngữ như vậy để chỉ sự quan trọng của đôi mắt đối với mỗi người. Về đặc điểm sinh lý, Mắt là một trong số những cơ quan tinh tế và nhạy cảm bậc nhất trên cơ thể chúng ta. Việc chăm sóc, giữ gìn đôi mắt đòi hỏi phải hết sức thận trọng và có hiểu biết. Tuy nhiên trong thực tế, đa số người dân vẫn còn rất chủ quan và sự thiếu hiểu biết trong việc sử dụng thuốc nhỏ mắt là rất phổ biến. Điều này hết sức nguy hiểm bởi vì việc dùng thuốc nhỏ mắt không đúng cách có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm. Nhiều người đã bị mù lòa vĩnh viễn do dùng thuốc nhỏ mắt sai cách.
 |
| Dùng thuốc nhỏ mắt không đúng cách có thể gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí mù lòa |
1. Thuốc nhỏ mắt là gì?
Thuốc nhỏ mắt là những chế phẩm lỏng (dung dịch hay hỗn dịch) vô khuẩn chứa 1 hay nhiều dược chất, được nhỏ vào mắt để điều trị các bệnh về mắt. Thuốc nhỏ mắt có thể được bào chế dưới dạng bột vô khuẩn, trước khi sử dụng được pha với chất lỏng vô khuẩn thích hợp.
Việc bào chế thuốc nhỏ mắt đòi hỏi trình độ cao và tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Mặc dù đa số thuốc nhỏ mắt được sử dụng với mục đích phát huy tác dụng tại chỗ, tuy nhiên do mắt là cơ quan tinh tế của cơ thể mà tiêu chuẩn dành cho thuốc nhỏ mắt thậm chí còn cao hơn thuốc tiêm. Ngoài yêu cầu vô khuẩn, thuốc nhỏ mắt còn phải đảm bảo được các yếu tố khác như độ pH, đẳng trương và không được có các thành phần gây kích ứng niêm mạc.
Đó là ở khía cạnh bào chế. Còn ở góc độ quản lý, đa số các thuốc nhỏ mắt đều là thuốc kê đơn (ngoại trừ một số ít các thuốc sử dụng với mục đích dưỡng mắt). Nghĩa là phải có đơn của bác sỹ mới được phép mua, bán và sử dụng. Tuy nhiên ở Việt nam, trong thực tế đa số không thực hiện đúng quy định. Việc mua bán, sử dụng thuốc nhỏ mắt là hết sức bừa bãi.
2. Một số trường hợp dùng thuốc nhỏ mắt không đúng cách phổ biến
- Tự ý mua thuốc nhỏ mắt về điều trị: Đây là hiện tượng vô cùng phổ biến ở nước ta. Nguyên nhân xuất phát từ sự chủ quan của người bệnh và do cơ chế quản lý yếu kém của các cơ quan Nhà nước về lĩnh vực y tế. Như đã nói ở trên, thuốc nhỏ mắt đa số là thuốc kê đơn, phải có đơn của bác sỹ mới được mua, bán và sử dụng. Tuy nhiên trong thực tế, đa phần không thực hiện.
- Dùng lại lọ thuốc nhỏ mắt đã sử dụng lần mắc bệnh trước đó
- Tiếp tục sử dụng sau khi đã mở nắp thuốc 2 tuần trước đó: Nhiều người mắc lỗi này, nhất là đối với các loại thuốc nhỏ mắt cho phép dùng hàng ngày như (V.Rhoto, Eyelight vita, Osla,...). Theo quy định, nói chung các thuốc nhỏ mắt không được sử dụng sau khi mở nắp quá 2 tuần, ngay cả khi vẫn còn hạn sử dụng để đảm bảo an toàn.
- Lạm dụng thuốc nhỏ mắt chứa Corticoid: Thuốc nhỏ mắt chứa Corticoid hiện nay trên thị trường rất nhiều, ví dụ Tobradex, Nemydexan, Polydexa, Maxitrol,...Thành phần Corticoid có tác dụng chống viêm, chống dị ứng do mọi nguyên nhân vì vậy mà giảm triệu chứng bệnh rất nhanh. Tuy nhiên dúng sai cách cực kỳ nguy hiểm, có thể dẫn tới mù lòa.
3. Nguy cơ khi dùng thuốc nhỏ mắt không đúng cách
3.1. Không khỏi bệnh
Nguy cơ dễ thấy nhất là không khỏi được bệnh khi dùng thuốc nhỏ mắt sai cách. Bệnh về mắt rất phong phú. Cùng là triệu chứng đau mắt đỏ đấy nhưng nguyên nhân có thể do vi khuẩn, có thể do virus thậm chí có thể do vi nấm hoặc do dị vật. Mỗi loại thuốc nhỏ mắt thường chỉ có tác dụng với một số ít nguyên nhân thôi. Việc tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt rất dễ không đúng dẫn tới không khỏi bệnh, làm nặng thêm tình trạng bệnh, lãng phí thời gian và tiền bạc.
3.2. Sử dụng Thuốc hết hạn hoặc thuốc mở nắp quá 2 tuần
Thuốc nhỏ mắt có thể bị nhiễm khuẩn hoặc giảm chất lượng do mất tính ổn định của các thành phần trong thuốc. Nhỏ mắt trong trường hợp này có thể bị kích ứng, tổn thương hoặc nhiễm khuẩn mắt.
3.3. Lạm dụng thuốc nhỏ mắt chứa Corticoid cực kỳ nguy hiểm.
Corticoid làm giảm triệu chứng bệnh nhanh nhưng cũng vì thế mà che lấp dấu hiệu của bệnh. Việc lạm dụng thuốc nhỏ mắt corticoid có thể làm tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, bội nhiễm nấm, làm vết thương chậm lành. Trong trường hợp mắt đang có tổn thương thực thể, ví dụ loét giác mạc, việc sử dụng corticoid sẽ làm vết thương chậm lành, có thể loét rộng ra gây thủng giác mạc dẫn đến mù lòa.
Trên đây là một số cảnh báo về việc dùng thuốc nhỏ mắt không đúng cách. Khi gặp các vấn đề về mắt, ví dụ đau mắt thì tốt nhất nên đến gặp các bác sỹ chuyên khoa để được khám và điều trị. Trong trường hợp không tiện gặp bác sỹ thì cũng nên thận trọng trong việc mua thuốc và sử dụng, không nên tùy tiện.
